Ulica Dolna. Łączy Dolny ( Stary) Mokotów z Górnym. Zaczyna swój bieg przy skrzyżowaniu alei Jana III Sobieskiego z Chełmską/Czerniakowską. Dolna mija ulicę Piaseczyńską – to jeszcze w dolnym biegu – i Konduktorską – w górnej części ulicy. Kończy swój bieg Dolna na ulicy Puławskiej. Przy Puławskiej widać rozwidlenie ulicy.

Ważniejsze ( moim zdaniem) budynki i inne punkty charakterystyczne przy Dolnej – zaczynamy od Sobieskiego. Budynki Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej „Energetyka” stoją tuż przy Alei Sobieskiego. Numer 6 to budynek XLIV Liceum Ogólnokształcące imienia Antoniego Dubiszewskiego. Na rogu Dolna/Puławska znajduje się zabytkowe ujęcie wody.

A propos wody. Wraz ze swoim początkowym odcinkiem zwanym niegdyś Książęcą – dzisiaj to Chełmska – pojawiła się na mapach w roku 1808. W rejonie skarpy warszawskiej biły źródła zasilające w wodę kilka przepływających w okolicy strumieni; część z nich przepływała po obu stronach doliny ulicy Dolnej. A wyżej wspomniane ujęcie wody jest jakby wspomnieniem owych wyżej wymienionych źródeł.

Pierwsze domy mieszkalne, nacechowane skromną stylistyką przedmieść Warszawy powstały w roku 1914, zaś w roku 1916 rejon ulicy Dolnej i nią samą przyłączono do Miasta. Z fotek wynika że były to naprawdę bardzo „biedne” domy. Są to zabudowania przemysłowe. Fotki można obejrzeć na NAC.

Według historyka Tadeusza Świątka źródełko wody o którym już wspomniałem, przed 1924 r. było naturalnym ciekiem wodnym wypływającym ze skarpy. Przed drugą wojną światową zarząd miasta je ocembrował i zawiesił płaskorzeźbę delfina oraz syrenkę, godło miast. Na wikipedii znalazłem informację iż otwarcie nastąpiło w 50.lecie warszawskich wodociągów.

Przy Dolnej 25 mieściła się Szkoła Powszechna numer 124, w późniejszym czasie Szkoła przeniosła się do budynki przy Dolnej 19. W „Książce informacyjno-adresowa „Cała Warszawa” 1930″ – są oba adresy. Budynek pod numerem 25 został zburzony w czasie II Wojny Światowej.

Wspomnieć wypada o dwóch fabrykach ( stąd zabudowania przemysłowe) mieszczących się przy ulicy Dolnej. Są to fabryka eteru „Synthesa” oraz fabryka wyrobów galanteryjnych „Trocas”.

Czytamy na jednym z blogów: „Na dwa lata przed wybuchem II wojny Laboratorium „Galen” zmieniło nazwę, przywracając wcześniej stosowaną – „Zakłady Przemysłowo-Handlowe Dr Farm. K. Wenda”. Produkcja obejmowała preparaty galenowe oraz leki ampułkowane. Tuż przez 1 września 1939 roku rozwiązana została spółka „Synthesa”. Założona na jej bazie Warszawska Fabryka Eteru, z siedzibą przy ul. Dolnej 4, nadal produkowała eter i jego pochodne”. Po 1945 roku fabryka została reaktywowana. Została cząstką Warszawskich Zakładów Farmaceutycznych Polfa. Powyższe informacje za forum Sielce. Adres Dolna 4.

Według forum Sielc Fabryka Wyrobów Galanteryjnych „Trocas” została otwarta w roku 1925. W sieci znalazłem artykuł „Fabrykacja guzików z masy perłowej” zamieszczonym w „Gazecie Handlowej” z 18 sierpnia 1931, w którym jest wspomniana Fabryka „Trocas”. W kontekście wyrobu guzików. Przedwojenny adres fabryki Dolna 7.

Wokół ulicy Piaseczyńskiej – na odcinku do Dolnej – widać budynki MSM „Energetyka, tak zwane punktowce. Idąc w głąb ulicy możemy zauważyć że Piaseczyńska wraz z Konduktorską oraz z kilkoma innymi ulicami ( na przykład Braci Pillatich, Gierymskiego) tworzą małe osiedle mieszkaniowe. Na mapach Stolicy z lat 30. XX wieku widać w miejscu ulic Piaseczyńskiej i Konduktorskiej pola uprawne, jak mi się wydaje zabudowania gospodarcze. Co do zabudowań mogę się mylić – zdjęcia są dość niewyraźne. Jakowąś gęstą zabudowę domów widać dopiero w środkowej i górnej części Dolnej.

MSM ENERGETYKA została powołana do życia w roku 1958. Domy na rogu Sobieskiego/Dolna zostały zbudowane na przełomie 60/70.

Liceum Dobiszewskiego ma dość ciekawą historię. Czytamy na stronie szkoły: „Szkoła nasza o nazwie „Szkoła Podstawowa i Liceum Ogólnokształcące” powstała w 1954 r. Mieściła się w budynku przy ulicy Parkowej 7 – przy Parku Łazienkowskim. W 1958 roku otrzymała numer „44”.
W dniu 17.02.1959 r. nadano jej imię Antoniego Dobiszewskiego, nauczyciela, społecznika, wychowawcy trudnej młodzieży (1895 – 1942 r.) zamordowanego przez hitlerowców 16.10.1942 r. w masowej egzekucji na Pelcowiźnie w Warszawie”, i dalej: ” Po przejęciu do nowego budynku szkoła (wówczas „jedenastolatka”) znacznie się rozwinęła. W 1965/66 liczy 1,240 uczniów. Jest przeludniona. W 1966/67 roku szkolnym następuje rozdzielenie szkół. Powstaje Szkoła Podstawowa Nr 262 (kierownikiem jest p. Regina Czarnota) i XLIV Liceum Ogólnokształcące – pod dyrekcją mgr H. Piaseckiej. Nauka odbywa się na dwie zmiany. Obydwie szkoły mieszczą się w budynku przy ul. Dolnej 6.W 1970 r. ulega likwidacji Szkoła Podstawowa Nr 262, uczniowie i nauczyciele przechodzą do 3 okolicznych szkół podstawowych. Przy Dolnej 6 pozostaje XLIV Liceum Ogólnokształcące im. A. Dobiszewskiego, do którego uczęszcza przeciętnie 850 uczniów. W roku szkolnym 2000/2001 wydaliśmy siedmiotysięczną maturę!”

Ciekawostki. Na fotkach z lat 70. widać policjanta/ policjantów kierującego ruchem na skrzyżowaniu Sobieskiego/Chełmska. Fotki na NAC.

W roku 2017 na skrzyżowaniu Dolna/Sobieskiego powstał sklep sieci „Biedronka”.

Bibliografia:
mapy Warszawy
Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane.
NAC
Tadeusz Władysław Świątek. Mokotów poprzez wieki
blog Polfasolidarnosc
NAC
forum Sielc
Książka informacyjno-adresowa „Cała Warszawa” 1930
strona WSM ENERGETYKA
wikipedia
strona Liceum Ogólnokształcącego im. Dobiszewskiego