Stadion Narodowy. To tu, jedenastego pażdziernika 2015 roku, Robert Lewandowski po bezbłędnej akcji polskiego zespołu w 42 minucie strzela głową bramkę na 2:1. Polska gra z Irlandią w eliminacjach Europy Francja 2015. Wynik spotkania nie zmienił się do 90 minuty. Polska reprezentacja narodowa w piłce nożnej jedzie do Francji!

Przypomnijmy: Stadion PGE Narodowy ( tak brzmi pełna nazwa) ma dres: aleja Józefa Poniatowskiego 1, która to jest ciągiem dalszym mostu Poniatowskiego. W bliskości Stadionu Narodowego widzimy ulicę Zieleniecką.

Most Poniatowskiego zwany był Mostem Trzecim, a to z tego powodu iż był w kolejności czwarty, tylko że dwa mosty przy Cytadeli warszawiacy uważali za jedność. Pierwszym mostem w Warszawie był Most Jagielloński, o którym już mówiłem przy okazji ulicy Mostowej. Most Poniatowskiego otworzono uroczyście 4 stycznia 1914 roku, chociaż w wikipedii napisano o 6 stycznia tegoż roku, powołuąc się na pozycję Mariana Gajewskiego „Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny”, gdzie jest podana właśnie data 4 stycznia. Może Autor artykułu w wikipedii zle przepisał?

Ulica Zieleniecka upamiętnia Bitwa pod Zieleńcami, która odbyła się 18 czerwca 1792.Dla uczcenia zwycięstwa król Stanisław August Poniatowski ustanowił order Virtuti Militari. Obecnie Zieleńce to mała wieś na Ukrainie, w obwodzie chmielnickim.

Z drugiej strony Stadionu widzimy Wybrzeże Szczecińskie. Jest to przelotowa droga łącząca Kamionek z Saską Kępą, czyli dwa osiedla na Pradze. Ma Wybrzeże Szczecińskie tylko jeden numer, i to nie jest „1”, acz „6”! Pod tą „6” znajduje się komisariat Policji Rzecznej.

Można też zauważyć że Stadion Narodowy okala ulica Ryszarda Siwca. Ryszard Siwiec protestując przeciwko inwazji na Czechosłowację dokonał 8 września 1968 samospalenia w czasie ogólnokrajowych dożynek na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie w obecności szefów partii, dyplomatów i 100 tysięcy widzów.

Z map przedwojennej Warszawy wynika iż na terenie obecnego Stadionu Narodowego istniał niezabudowany teren – brak domów, lecz widać na tychże mapach jedno boisko już w całości wykończone, a drugie „w zarysie”. Najwidoczniej budowa drugiego boiska nie została zakończona. W obrębie boiska „wykończonego” widać drzewa, krzewy. Czytamy u Drozdowskiego i Zahorskiego iż prezydent Starzyński obrał to miejsce na tereny wystawowe. Na 25-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę prezydent planował zorganizowanie Powszechnej Wystawy Krajowej. Miano na tej wystawie pokazać dorobek Państwa Polskiego. Projekt realizował Juliusz Nagórski. Na terenach wystawowych planowano budowę hal Izby Przemysłowo-Handlowej, przemysłu drzewnego i innych gałęzi gospodarki narodowej.

Stadion X-lecia, porzednik Narodowego, został zbudowany w szybkim tempie jak na ówczesne czasy. W jedenaście miesięcy powstał obieg na 71 tysięcy osób. Stadion był obiektem typu olimpijskiego. Arena posiadała pełnowymiarowe boisko do piłki nożnej, okalane przez 8-torową bieżnię lekkoatletyczną o długości 400 metrów. Trybuny odkryte ze stałymi ławami drewnianymi zgodnie z projektem mieściły 71 008 osób, choć w czasach największych imprez masowych zasiadało na nich prawie 100 tys. widzów. Jego projektantami byli: Jerzy Hryniewiecki, Zbigniew Ihnatowicz i Jerzy Sołtan.

Stadion X-lecia ( dokładna nazwa Stadion Dziesięciolecia Manifestu Lipcowego) działał do roku 1983.

O tym co się działo po zamknięciu Stadionu – poczytajcie w artykule Janusza Markiewicza „Umarł sport, niech żyje handel”, zamieszczonego w „Stolicy”.

W miejsce Stadionu X-lecia powstał w latach 2007–2011 Stadion Narodowy. Odpowiedzielnym za projek było konsorcjum JSK Architekci Sp. z o.o., Gerkan, Marg und Partner International GmbH, we współpracy z Schlaich Bergermann & Partner GmbH. 29 lutego 2012 odbył się inauguracyjny mecz Polska Polska – Portugalia, zakończony bezbramkowym wynikiem.

I taka ciekawostka na koniec. Czytamy w „Warszawskiej Pragi dzieje dawne i nowsze”:”Pod koniec lat 80. i na początku lat 90. nastąpiła istna eksplozja targowisk i bazarów w Warszawie. Najbardziej spektakularnym wydarzeniem było uruchomienie Jarmarku Europa na Stadionie Dziesięciolecia.Likwidacja lub bankructwo kombinatów przemysłowychi deficytowych przedsiębiorstw, uwolniły armię pracowników zmuszonych do szukania pracy na własny rachunek. Ich atutem była przedsiębiorczość, odwaga i przebojowość. Na początek najpewniejszy wydawał się handel, a pole do popisu wydawało się w tych pierwszych latach nieograniczone. I rzeczywiście, na Jarmarku Europa, na powierzchni 32 ha, od chwili powstania po dzień dzisiejszy sprzedawcy ze wszystkich zakątków kraju i świata – z Nigerii, Wietnamu, Mongolii, Ukrainy, Rosji itd. oferują dosłownie wszystko i to przez 7 dni w tygodniu”

W „Studium uwarunkowania i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy – kierunki zagospodarowania przestrzennego”z roku 2013/14 czytamy: „W obszar ograniczony: al. Ks. Poniatowskiego, al.Zieleniecką oraz torami kolejowymi i Wałem Miedzeszyńskim. Graniczy z obszarem rozwojowym rejonu Portu Praskiego. Istniejący tu Stadion X-Lecia z urządzeniami towarzyszącymi i terenami zieleni od kilkunastu lat użytkowany jest jako targowisko – „Jarmark Europa”. Teren stadionu przewidziany jest pod funkcje sportowe i usługowe oraz zieleń parkową i rekreacyjną. W sąsiedztwie przystanku linii kolei średnicowej Warszawa-Stadion planuje się wykształcenie funkcji centralnych, jako kontynuacji zagospodarowania otoczenia Dworca Wschodniego i Portu Praskiego.
Obszar znajduje się zasięgu infrastruktury inżynieryjnej i komunikacyjnej. Standard obsługi transportem publicznym zapewni planowana realizacja południowego wariantu II linii metra oraz III linia metra. Wymagana koordynacja działań planistycznych z terenami Dworca Wschodniego oraz Portu Praskiego”.

Bibliografia:
Mieczysław Strzelecki „Stadion X – lecia w 11 mięsięcy” Stolica : warszawski tygodnik ilustrowany. R. 26, 1971 nr 28 (11 VII)
Janusz Markiewicz „Umarł sport, niech żyje handel”
Drozdowski, Zahorski „Historia Warszawy”
Stadion X-lecia, Legia i Cypel Czerniakowski/ Krajobraz Warszawski
„Gdy na trybunie w Agricoli mieściło się kilkanaście osób” Stolica. R. 17, 1962 nr 21 (27 V)
Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny.
Rozwój Grochowa, Kamionka, Saskiej Kępy w latach 1934-38
mapy Warszawy
Petr Blažek, Ryszard Siwiec 1909-1968
„Warszawskiej Pragi dzieje dawne i nowsze”
„Stadion piękny, tylko goli brak. Na Narodowym Polska zremisowała z Portugalią 0:0″, internetowe wydanie RMF 24