„Bar wzięty!” – zacznijmy od bardzo znanego cytatu. Skąd? Z Sienkiewicza, to Trylogia. Chodzi o miasto Bar w dzisiejszym obwodzie winnickim, na Ukrainie. Ulica Barska której w tym artykule się przyjrzymy nosi nazwę od tej miejscowości. Znana jest ulica Barska nie tylko z kart Trylogii, ale również z kinematografii. Aleksander Ford w roku 1953 nakręcił „Piątkę z ulicy Barskiej, dramat społeczny opowiadający o trudnym przejściu z wojennego czasu do lat pokoju. Nie byłbym sobą, gdybym nie zauważył iż scenariusz filmowy do „Ulicy …” współtworzył Kazimierz Koźniewski, autor powieści pod tym samym tytułem co film.

Ulica Barska to odcinek między placem Naruszewicza a Szczęśliwicką , przy czym Barska nie dochodzi do samej Szczęśliwickiej. Kończy się na wysepce parkingowej, a sama ulica jest jednokierunkowa. Mija po drodze Barska ulice Kaliską i Białobrzeską. Barska jest równoległa do Kopińskiej.

Tuż przy placu Narutowicza stoi Kościół Św. Jakuba Apostoła ( dokładny adres:Grójecka 38), przy Barskiej 16/20 zbudowano Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej św. Anny SPZOZ. Między Białobrzeską, Kopińską a Barską widzimy halę targową, zwaną Kopińską.

Wieś Czyste leżała w parafii Wola. W 1827 roku liczyła dymów ( domów), a mieszkańców 223. W tym samym okresie wieś Czyste staje się powoli przedmieściem Warszawy. Ulica Barska urodziła się właśnie na terenie wsi Czyste. Możemy o tych pradawnych dziejach tego rejonu Warszawy przeczytać w „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”. Można zajrzeć do źródła wiedzy, tutaj zasygnalizujmy iż na terenie wsi Czyste ulokowane były: fabryka przetapiania łoju, kafli, fabryka mechaniczno-ślusarska, wyrabiania wszelkich okuć, gwoździ itp.

Wytyczono ulicę Barską po 1900 r. Początkowo tylko na odcinku od Kaliskiej do Szczęśliwickiej. Od razu zaczęły powstawać przy niej nowe budynki. Była to jednak zabudowa niesłychanie licha. Właściciele działek wytyczonych na gruntach dawnej wsi Czyste wznosili tu nędzne murowańce, warsztaty, fabryczki. O porządnych brukach czy chodnikach nie było mowy. Aż do 1939 r. ulica wybrukowana była kocimi łbami, a po bokach ciągnęły się głębokie rynsztoki. Zdaniem Jarosława Zielińskiego zarówno wśród mieszkańców, jak i właścicieli posesji dominowali Polacy. Przed 1914 r. było to jednak klasyczne, ubogie przedmieście, choć i tu po 1910 r. podjęto budowę pierwszych wielopiętrowych kamienic czynszowych.

Plac Narutowicza. Czytamy w „Vademecum warszawskim” pewną rzecz. Otóż w pobliżu owego placu Narutowicza miała się znajdować cegielnia, największa w okolicy. Stała się ta cegielnia „domem” dla bezdomnych. I jak twierdzi Jerzy M. Majewski „nocą nieliczni przechodnie dążący do domu mijają liczne szynki i gromadzące się przy rzadko rozstawionych latarniach podejrzane indywidua, oglądają się ze strachem, czy komuś z tych popijających czystą i rzucających w stronę przechodzących kobiet ordynarne dowcipy nie przyjdzie do głowy zapytać, która godzina, co – jak wiadomo – często kończy się uderzeniem nożem”. Było to jeszcze przed zbudowaniem samego placu, tak gdzieś na początku XX wieku. Sam plac został zbudowany w roku 1923. Dało to impuls do rozwoju dzielnicy Ochota. Znany jest plac Narutowicza z Domu Akademickiego imienia Gabriela Narutowicza. Bodajże to pierwszy taki dom akademicki w Warszawie. Powstał wraz z placem.

Hala Kopińska. Na mapach przedwojennej warszawy widzimy w okolicach ulicy ppłk. Grzymały – Sokołowskiego pola, jakieś parterowe zabudowania. A właśnie przy tej ulicy zbudowano Halę Kopińską. Ulicy Grzymały przed II Wojną Światową nie ma jeszcze, zauważyć też można inną zmianę. Otóż ulica Węgierska – równoległa do naszej Barskiej – była dłuższa niż obecnie i dochodziła do Szczęśliwickiej. Obecnie ulica ta dochodzi jedynie do hali Kopińskiej, a właściwie do ulicy Białobrzeskiej przy której stoi jeden bok hali. Jeśli chodzi o samą Halę Kopińską – została ona oddana w roku 1952, a jej głównym architektem był Zbigniew Wacławek.

Bibliografia:

„Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”
Szwankowski Eugeniusz „Ulice i place Warszawy”
mapy Warszawy – lata 30. XX wieku
„Mówią Wieki”
Zbigniew Łoza „Szkice warszawskie”
„Vademecum warszawskie”, Wydawnictwo Warszawskiego Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”, 1957 – 391
Jerzy M. Majewski „Barska”, artykuł w „Gazecie Wyborczej”
Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy/ pod redakcją Jarosława Zielińskiego
strona Izby Architektury RP