„Sanitariuszkę Małgorzatkę” zostawiamy już w spokoju, odstawiamy na bok. W śpiewniku powstańczej Warszawy znajdujemy inną piosenkę. Jest nią dość znana piosenka „Dorota”.

Tekst piosenki

Kiedy drogą szła piechota to z uśmiechem swym Dorota
otworzyła ścieżaj wrota, w pierwszej czwórce poszła w świat.
I jak stoi gdzieś w żołnierskiej starodawnej tej piosence,
to dziewczęce swoje serce w Agrikoli dała nam.

Bo Dorota roześmiana ma dla wszystkich jasny wzrok,
przed Dorotą rozkochana wiara da-je równy krok.
Przed Dorotą, przed Dorotą baczność i na prawo patrz!
A gdy skinie główką złotą w piekło, w ogień za nią skacz!

Agrikoli stroma droga, oko w oko stojąc z wrogiem
dziś szeregi idą młode by Ojczyźnie służyć krwią.
Od pomnika Króla Jana idzie wiara nasza szara,
śpiewa w wieczór, śpiewa z rana o Dorocie piosnkę swą.

A zatem ulica Agrykola, jesteśmy na Ujazdowie. Niedawno byliśmy na Nowowiejskiej, i w artykule o tej ulicy parę słów poświęciłem historii samego Ujazdowa. Zatem odsyłam do owego artykułu, aby Czytelnik miał pełen obraz okolicy Agrykoli.

Nazwa ulicy pochodzi od nazwiska inżyniera melioracji, jak byśmy go dzisiaj nazwali. Karol Ludwik Agricola, bo o nim mowa, kierował osobiście pracami przy wytaczaniu ulicy swojego imienia. Ale nie tak od razu ulica uzyskała Agricolę za patrona. W latach 1901 – 1916 ulica nazywała się Ułańska. Dopiero w latach międzywojnia ulica uzyskała oficjalne imię Agricoli.

I tu ciekawostka dotycząca nazwy ulicy. Istnieją tabliczki z napisem „Karola Ludwika Agricola”, chociaż oficjalna nazwa ulicy brzmi : „Agricola”. Świadczy o tym zapis w „Zarządzeniu nr 3800/2013 Prezydenta m.st. Warszawy w sprawie wprowadzenia „Katalogu ulic i placów m.st. Warszawy” oraz zasad zapisu nazw obiektów miejskich, 2013-01-25″.

Biegnie nasza bohaterka od Myśliwieckiej do Alej Ujazdowskich. Jest to w zasadzie aleja parkowa, można dojechać nią do parku Łazienki. Pierwotnie zaczynała się już przy Czerniakowskiej, czyli kilkaset metrów dalej od Myśliwieckiej. Agrykola przecina Stawy Łazienkowskie. Zbudowano mostek umożliwiający przejście na drugą stronę. Jako ciekawostkę mogę podać – z własnego doświadczenia – iż przy dobrej pogodzie z owego mostku widać stadion Legii Warszawy. Agrykola również krzyżuje się z aleją Tomasza Hopfera.

Napisałem że to bardziej aleja parkowa niż ulica. Nie ma na niej ruchu ani autobusowego, ni tramwajowego, wzdłuż biegnie ścieżka rowerowa. Dlatego też ośmieliłem się nazwać Agrykolę aleją parkową. Trzeba tu zaznaczyć iż została ona zbudowana pod koniec 18. wieku w miejscu strumienia czy potoku. Można zatem śmiało powiedzieć iż od początku istnienia była aleją parkową. Dodajmy tutaj że Agrykola jest jedną z pierwszych ulic Warszawy.

Jak widzimy ulica Agrykoli niesie ze sobą sielskość, podobnie jak i większość ulic omawianych na tym blogu. Może warto zastanowić się nad tym tematem? W pierwszym okresie istnienia Agrykola była dojazdem do Pałacu Na Wyspie, co potęguje sielskość naszej ulicy. A zatem rzeczywiście jest podstawa do stworzenia nowego tematu.

Może jako ciekawostkę podam iż teren Agrykoli wskazuje na predyspozycje osuwiskowe z uwagi na budowę geologiczną oraz wysokość zbocza i jego spadki. Jest wielce prawdopodobne iż strumień który płynął Agrykolą miał „dopływy”. A te spływały właśnie z zbocza, o którym mówiłem wcześniej. Wiadomość przekazuje za „Kwartalnikiem geologicznym” – adres w bibliografii.

Przyjrzyjmy się teraz dokładnie Agrykoli. Most nad stawami Łazienkowskimi zaprojektował Domeniko Merlini, włoski architekt działający w Polsce. Był architektem Augusta III sasa, a potem Stanisława Augusta. Tuż przy wspomnianym mostku stoi pomnik Jana III Sobieskiego. Twórcą pomnika jest Franciszek Pinck, nadworny rzeźbiarz Stanisława Augusta. Mijamy po drodze – wśród zieleni, coś w rodzaju placu gwiaździstego od którego odchodzą alejki parkowe. Tak na marginesie można powiedzieć iż większość placów Warszawy ma właśnie gwiaździsta budowę. O tym również powinien powstać osobny artykuł.

Za placem mijamy Starą Pomarańczarnię i ogród botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego – to po lewej stronie, a Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski i Instytut Teatralny imienia Zbigniewa Raszewskiego.

Stara Pomarańczarnia Wzniesiona w latach 1786 –1788. Głównym architektem był Dominik Marlini. Główny trzon, z południową oszkloną elewacją, to Oranżeria. Zimą przechowywano drzewa pomarańczy zaś latem zdobiły tarasy przy Pałacu Na Wyspie, Białym Domu i Pałacu Myśliwickim. W skrzydle wschodnim – unikalny w skali światowej teatr dworski z oryginalną dekoracją widowni oraz w skrzydle zachodnim Galeria Rzeźby Polskiej XVI w. – 1939 r. Pierwotnie skrzydło zachodnie przeznaczone było na stancje dla ogrodników i służby. Adres Agrykola 1.

Ogród botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego został założony w 1818 roku, dzięki staraniom profesora botaniki Michała Szuberta. Ogród rozwijał się aż do Powstania Listopadowego.
W roku 1834 zamknięto Uniwersytet, i zmniejszono powierzchnię Ogrodu o trzy – czwarte. W tak okrojonym kształcie pozostaje on do dziś. Władze przejął starszy ogrodnik Ignacy Hanusz. A następnie urzędnicy carscy nie mający żadnych kompetencji do kierowania Ogrodem. Ogród podupadł tak nisko że już nie interesowali się nim przyrodnicy, tylko policja. W 1916 przeszedł ogród pod skrzydła uniwersytetu Warszawskiego, dyrektorem został profesor Zygmunt Wóycicki, który energicznie przystąpił do odbudowy placówki. Zniszczony w czasie II wojny światowej, zwłaszcza w czasie Powstania Warszawskiego. Odbudowany bardzo starannie po wojnie. W 1965 roku Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego wpisany został do rejestru Zabytków Kultury i Nauki miasta stołecznego Warszawy. Po roku 1973 Ogród ponownie przechodzi lata monotonnego zastoju. Adres Aleje Ujazdowskie 4.

Centrum Sztuki Współczesnej mieści się w Zamku Ujazdowskim, adres Jazdów 2. Instytucja powstała w 1985 roku. Zajmuje się tworzeniem, wystawianiem i dokumentowaniem współczesnej sztuki polskiej oraz zagranicznej.

Instytut Teatralny imienia Zbigniewa Raszewskiego. Państwowa instytucja kultury zajmująca się dokumentacją, promocją i animacją polskiego życia teatralnego. Jej siedziba mieści się w Warszawie przy ulicy Jazdów 1. Dyrektorem instytutu był Maciej Nowak, a od 1 stycznia 2014 tę funkcję objęła Dorota Buchwald. Adres Jazdów 1.

Jako ciekawostkę z czasów II Wojny Światowej podajmy iż można było spotkać na Agrykoli ( tu chodzi o park) Andrzeja Trzebińskiego, poetę i żołnierza AK. Według jego własnych słów z pamiętnika czytał książki spacerując ścieżkami parkowymi. Na Agrykoli spotykamy tablicę pamiątkową informującą :”Tu 6.8.1944 hitlerowcy rozstrzelali 32 Polaków”.

Istnieje klub sportowy MKS „Agrykola” warszawa. Adres Myśliwiecka 9.

Bibliografia:
Jarosław Zieliński „Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy”
Halina Kieszkowska, Krystyna Kreyser „Gaudium in litteris, czyli, Radość z odczytywania napisów: przewodnik po Warszawie”
Jerzy Lileyko „Najcenniejsze zabytki Warszawy” „Kwartalnik geologiczny”, tom 14, wydanie 2 – 4, 1970
„Encyklopedia Warszawy. Wydawnictwo Naukowe PWN”
Władysław Tatarkiewicz „Łazienki Królewskie”
Hanna Werblan-Jakubiec, Przewodnik po Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego, UNIWA
strona internetowa Ministerstwa Kultury i dziedzictwa Narodowego
Andrzej Trzebiński „Pamiętnik”